Pistolet maszynowy wz. 1984 Glauberyt – polski pistolet maszynowy opracowany na początku lat osiemdziesiątych w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym (OBR) w Radomiu przez zespół w składzie: R. Chełmicki, J. Chętkiewicz i S. Brix.

Prace nad bronią, oznaczoną kryptonimem „Glauberyt” rozpoczęto na początku lat siedemdziesiątych, w trzech niezależnie działających zespołach konstrukcyjnych: jeden z Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia z Zielonki i dwa z OBR z Radomia. Po analizach porównawczych modeli pistoletów maszynowych przedstawionych przez poszczególne zespoły, do dalszych prac badawczo-rozwojowych zakwalifikowano broń z OBR oznaczoną początkowo „R-75-I”, a później – „R-81 „. W 1981 roku wyprodukowano partię pistoletów „R-81 „, które poddano badaniom i próbom eksploatacyjnym. Po wprowadzeniu niewielkich poprawek konstrukcyjnych broń zakwalifikowano do produkcji seryjnej pod nazwą „9 mm pistolet maszynowy wz.1984” i przyjęto do uzbrojenia Wojska Polskiego.

Dane taktyczno- techniczne PM-84

kaliber : 9mm
nabój: 9mm x 18 Makarow
prędkość początkowa pocisku: 332 m/s
masa broni bez magazynka: 1,84 kg
masa broni z magazynkiem 15 nabojowym: 2,07 kg
masa broni z magazynkiem 25 nabojowym: 2,24 kg
szybkostrzelność teoretyczna: 600 strz./min
długość z kolbą złożoną: 354 mm
długość z kolbą rozłożoną: 560 mm
wysokość z magazynkiem 15-nabojowym: 160 mm
wysokość z magazynkiem 25-nabojowym: 205 mm
szerokość: 51 mm
długość lufy: 165 mm
długość linii celowniczej: 280 mm

PM-84 jest bronią samoczynno-samopowtarzalną (na ogień pojedynczy i ciągły), działającą na zasadzie odrzutu zamka swobodnego, strzelającą z zamka zamkniętego. Do zasilania wykorzystuje się dwa rodzaje dwurzędowych magazynków pudełkowych: krótkie 15-nabojowe lub długie o pojemności 25 nabojów. Magazynek mieści się w gnieździe chwytu pistoletowego, w którym jest utrzymywany zatrzaskiem, usytuowanym w dolnej, tylnej części chwytu. Nakładki chwytu i chwyt przedni wykonano z tworzywa sztucznego. PM-84 ma stosunkowo prostą budowę, składa się z sześciu podstawowych zespołów: lufy, komory zamkowej (z kolbą, chwytem i rozkładanym chwytem przednim), zamka, dwóch żerdzi ze sprężynami powrotnymi, pokrywy komory zamkowej oraz magazynka. W skład wyposażenia broni wchodzą: cztery magazynki (trzy długie i jeden krótki), futerał, pas nośny, torba na magazynki, wycior i olejarka. Do PM-84 może być stosowany tłumik dźwięku. W konstrukcji pistoletu szeroko wykorzystano elementy tłoczone i tworzywa sztuczne.

PM-84 wyposażono w przełącznik rodzaju ognia, który spełnia również funkcję bezpiecznika przed przypadkowym strzałem. Skrzydełko przełącznika, znajdujące się na lewej ściance komory zamkowej, za chwytem pistoletowym, może zajmować trzy położenia: dolne „C” – ogień ciągły, środkowe „P” – ogień pojedynczy i górne „Z” – broń zabezpieczona. Zabezpieczenie broni przed strzałem przypadkowym powoduje zablokowanie zamka w położeniu przednim (zamkniętym), kurka w pozycjach: napiętej lub zwolnionej oraz unieruchomienie języka spustowego z szyną spustową. W celu uniemożliwienia oddania przedwczesnego strzału zastosowano bezpiecznik w postaci samoczynnego spustu, utrzymującego kurek w pozycji napiętej do chwili zamknięcia przewodu lufy przez zamek. Odbezpieczenie polega na odblokowaniu kurka z zaczepu samoczynnego spustu przez występ zamka. Mechanizm spustowo-uderzeniowy zawiera mechanizm uderzeniowy typu kurkowego, z kurkiem zakrytym, i mechanizm spustowy działający na zasadzie przechwytywania kurka. Założoną szybkostrzelność broni uzyskano stosując ogranicznik bezwładnikowy o ruchu prostopadłym do kierunku ruchu zamka (bezwładnik znajduje się w gnieździe chwytu, za magazynkiem).

Zamek jest podparty dwoma sprężynami powrotnymi i w położeniu zamkniętym częściowo obejmuje lufę. Po wystrzeleniu ostatniego naboju z magazynka zamek zatrzymuje się na zaczepie zamka, którego przycisk umieszczono z lewej strony szkieletu broni. Napinanie zamka jest realizowane za pomocą rękojeści zamontowanej po obu stronach zamka. Sprężysty wyciąg usytuowano w zamku, natomiast sztywny wyrzutnik zamocowano do komory zamkowej.

W pistolecie zastosowano lufę wymienną (z przewodem bruzdowanym), połączoną z komorą zamkową za pomocą nakrętki. Lufa może być odłączona lub przyłączona w bardzo krótkim czasie, bez konieczności rozkładania broni.

Wysuwaną kolbę metalową, zakończoną obrotowym trzewikiem, wykonano z pręta. Przyrządy celownicze, zamocowane na komorze zamkowej, zapewniają dokładniejsze (niż w PM-63) wycelowanie pistoletu przy strzelaniu ogniem ciągłym. Zastosowano regulowaną w płaszczyźnie pionowej i poziomej muszkę i nieregulowany celownik przerzutowy, z czterema nastawami na: 75 m (otwór przeziernikowy) oraz 75, 150 i 200 m (celownik szczerbinowy). Częściowe rozkładanie Glauberyta nie wymaga użycia narzędzi specjalistycznych i ogranicza się do wykręcenia, a następnie wyjęcia lufy, zdjęcia pokrywy komory zamkowej, wyjęcia zamka, sprężyn powrotnych i odłączenia magazynka.

PM-84 przystosowano do 9×18 mm naboju pistoletowego Makarowa. Szybkostrzelność praktyczna broni przy strzelaniu ogniem pojedynczym wynosi 35 strz./min, krótkimi seriami – 50 strz./min, a ogniem ciągłym -100 strz./min.

Na przełomie 1991 i 1992 roku opracowano w Zakładach Metalowych „łucznik” w Radomiu wersję PM-84 oznaczoną PM-84P, dostosowaną do 9x 19 mm naboju Parabellum, którą pod koniec 1994 roku przyjęto do uzbrojenia Wojska Polskiego pod nazwą „9 mm pistolet maszynowy wz.1984 P”. W PM-84F w porównaniu do PM-84, wprowadzono m.in. następujące zmiany: zwiększono masę zamka i zastosowano nową lufę, zlikwidowano na części wylotowej lufy gwint do mocowania tłumika dźwięku, wzmocniono komorę zamkową i kolbę, zmieniono kształt pokrywy komory zamkowej, przystosowano magazynek do naboju kalibru 9×19 mm, zmieniono występ donośnika współpracujący ze zwalniaczem zamka oraz powiększono rękojeść do napinania zamka. Ponadto zmieniono muszkę (ma regulację w pionie) oraz celownik, wprowadzając jego regulację w poziomie i cztery nastawy: na 75 i 150 m – otwór przeziernikowy oraz 75 i 150 m – celownik szczerbinowy.

Podstawowe elementy PM-84P:

1. Uchwyt przedni,
2. Zatrzask uchwytu przedniego,
3. Kabłąk,
4. Język spustowy,
5. Rygiel blokujący i zwalniający zamek,
6. Magazynek (krótki),
7. Zatrzask magazynka,
8. Uchwyt,
9. Lufa (przewód lufy, komora nabojowa, występ mocujący),
10. Bezpiecznik będący jednocześnie przełącznikiem rodzaju ognia,
11. Zatrzask kolby,
12. Kolba ze stopką,
13. Osłona muszki – muszka słupkowa,
14. Uchwyt na pas do broni,
15. Napinacz,
16. Pokrywa komory zamkowej,
17. Osłona szczerbiny – przerzutowa, otwarta lub przeziernikowa (75 i 150 m),
18. Uchwyt na pas do broni.

Wersje:

PM-84 – Zasilany nabojem 9 mm x 18 9 x 18 mm Makarowa, w bardzo niewielkiej liczbie przyjęty do uzbrojenia Wojska Polskiego jako 9 mm pistolet maszynowy wz.1984 Glauberyt, nie produkowany na szeroką skalę. Celownik przerzutowy o czterech nastawach 75 m (przeziernik), 75, 150, 200 m

PM-84P – wersja PM-84 dostosowana do naboju 9 x 19 mm Parabellum (stąd litera P w nazwie) opracowana w Zakładach Metalowych ŁUCZNIK w Radomiu na przełomie 1991 i 1992, przyjęta do uzbrojenia Wojska Polskiego jako 9 mm pistolet maszynowy wz. 1984P Glauberyt w 1994. Wprowadzono w nim nową, dłuższą lufę, zlikwidowano gwint do mocowania tłumika dźwięku, zwiększono masę zamka, wzmocniono komorę zamkową oraz zmieniono kształt jej pokrywy. W celu ułatwienia przeładowania broni powiększono rękojeść do napinania zamka. Zmieniono również muszkę (ma możliwość regulacji w pionie) oraz celownik (regulacja w poziomie), wprowadzono cztery nastawy (75, 150 m (przeziernik), 75, 150 m (szczerbina)).

PM-84P – (odmiana policyjna) z jednoramiennym napinaczem zamka, zmienionymi przyrządami celowniczymi (muszka słupkowa zamiast stożkowej oraz celownik przerzutowy z nastawami na 75 m i 150 m – przeziernik i szczerbina), z kolbą pozbawioną podcięć oraz stopką na stałe przyspawaną do jej ramion. Zasilany nabojem 9 x 19 mm Parabellum.

PM-98 – wersja powstała na bazie PM-84P w oparciu o wymagania określone przez policję. Zastosowano w nim nową, sztywniejszą kolbę ze stałym, wyłożonym gumą trzewikiem, zamiast rozkładanego chwytu przedniego wprowadzono plastikowe łoże (mieszczące gniazdo do instalowania oświetlenia taktycznego lub laserowego wskaźnika celu). Zatrzask magazynka został przeniesiony do podstawy kabłąka języka spustowego, co wymusiło przekonstruowanie magazynka (na skutek czego magazynki PM-98/PM-98S oraz BRS-99 nie są wymienne z magazynkami PM-84P). Zasilany nabojem 9 x 19 mm Parabellum.

PM-98S – uproszczona odmiana PM-98, wyeliminowano w niej mechanizm opóźniacza, w wyniku czego nieznacznie wzrosła szybkostrzelność broni (do 770 strz./min). Zasilany nabojem 9 mm x 19 Parabellum.

BRS-99 – samopowtarzalna odmiana PM-98, przeznaczona na rynek cywilny. Zastosowano do niej dłuższą – 250-mm lufę, choć istnieje możliwość stosowania również standardowej z PM-98. Zasilany nabojem 9 mm x 19 Parabellum.

PM-06 – Odmiana PM-98 mająca szyny montażowe Picantinny (na pokrywie zamku, u góry), dźwignię bezpiecznika\przełącznika rodzaju ognia symetrycznie po obu stronach broni, teleskopową, wysuwana kolbę o regulowanej długości (czteropozycyjna). Broń ma mniejszy podrzut niż poprzednie warianty (z powodu liniowości układu)

PM-06S – Wariant PM-06S o zwiększonej szybkostrzelności (usunięty w stosunku do PM-06 opóźniacz powrotu zamka)

Częściowe rozkładanie PM-84P

1. Magazynek – krótki 15 naboi / długi 25 naboi.
2. Pokrywa komory zamkowej – chroni komorę zamka przed zanieczyszczeniami i uszkodzeniami mechanicznymi.
3. Zatrzask pokrywy komory zamkowej będący integralną częścią mechanizmu powrotnego (2 sprężyny z żerdziami) i odbijacza.
4. Zamek z iglicą, wyciągiem, oknem wyrzutowym i zaczepem do blokowania zamka w tylnym położeniu.
5. Nakrętka mocująca lufę.
6. Lufa z występem mocującym – przy składaniu pistoletu zawsze trzeba sprawdzić mocowanie lufy, powinna być dobrze spasowana i dokręcona.
7. Łącznik.
8. Tuleja – łącznik wraz z tuleją służą do mocowania szkieletu z zespołem uchwyt i mechanizmu spustowo – uderzeniowego.
9. Zespół uchwytu i mechanizmu uderzeniowo – spustowego z kurkiem wewnętrznym i wyrzutnikiem.
10. Szkielet z uchwytem przednim i kolbą oraz przyrządami celowniczymi.

Rozkładanie pistoletu maszynowego PM 84 P przy bieżącej obsłudze i konserwacji :

1. Przed przystąpieniem do rozłożenia pistoletu maszynowego wykonaj czynności sprawdzające:

• wyjmij magazynek (zatrzask magazynka znajduje się w dolnej części uchwytu)
• odbezpiecz broń przesuwając bezpiecznik na literę P (ogień pojedynczy)
• cofnij zamek w tylne położenie
• sprawdź komorę nabojową czy nie ma w niej naboju
• zrzuć zamek, oddaj strzał kontrolny, kierując lufę w wyznaczone miejsce

2. Rozłóż przedni uchwyt.

• wciśnij rygiel uchwytu do środka (z lewej strony pod lufą)
• rozłóż uchwyt

3. Rozłóż kolbę

• wciśnij rygiel kolby do środka (z lewej strony w tylniej części szkieletu pod szczerbinką)
• rozłóż kolbę
• ustaw stopkę kolby obracając ją zgodnie z ruchem wskazówek zegara

4. Zdejmij pokrywę zamka.

• przesuń zespół żerdzi i sprężyn powrotnych w lewo
• zdejmij pokrywę zamka odciągając ją do góry

5. Wyjmij zespół żerdzi i sprężyn powrotnych.

• przesuń w lewo i wyciągnij do góry z wycięć w szkielecie pistoletu
• powoli wyciągnij sprężyny i żerdzie z zamka

6. Wyjmij zamek

• cofnij zamek w tył do oporu
• wyjmij go pionowo do góry

7. Wyjmij lufę.

• wciśnij rygiel nakrętki mocującej lufę do środka (z prawej strony lufy)
• odkręć nakrętkę mocującą lufę
• wyjmij lufę

8. Odłącz zespół uchwytu z mechanizmem uderzeniowo spustowym wyjmij łącznik i tulejkę (tylna część szkieletu koło rygla kolby) użyj do tego celu, noża lub stopki magazynka odłącz uchwyt z mechanizmem uderzeniowo spustowym odciągając w dół.

PM-98 na wyposażeniu Wojsk Lądowych Iraku

Składanie pistoletu maszynowego PM 84 P po wykonaniu bieżącej obsługi i konserwacji:

1. Dołącz do szkieletu zespół uchwytu z mechanizmem uderzeniowo spustowym.

• wsuń w wycięcie montażowe rygiel mocujący znajdujący się przy kabłąku
• dołącz uchwyt z mechanizmem uderzeniowo spustowym
• zabezpiecz montując łącznik (najpierw wprowadź tulejkę następnie włóż do niej łącznik)

2. Zamontuj lufę.

• wsuń lufę do szkieletu ustawiając rygiel lufy na gwincie mocującym lufę z szkieletem
• nakręć nakrętkę mocującą wciskając blokadę do oporu tak, aby lufa nie miała luzu

3. Zamontuj zamek.

• wsadź zamek pionowo z góry w tylniej części szkieletu
• przesuń w lewo do oporu

4. Zamontuj zespół żerdzi i sprężyn powrotnych

• powoli wsuń sprężyny w otwory w zamku
• wprowadź powoli żerdzie
• wsuń uchwyt zespołu w wycięcie montażowe szkieletu

Uwaga, obrócenie zespołu o 180 stop. uniemożliwi założenie pokrywy !

5. Zamontuj pokrywę zamka.

• wsuń przednią część pokrywy pod muszkę
• przesuń uchwyt zespołu żerdzi w lewo
• dociśnij pokrywę do szkieletu
• zwolnij uchwyt zespołu, który zablokuje pokrywę

6. Sprawdź działanie pistoletu.

• odciągnij zamek jak przy przeładowaniu
• oddaj strzał kontrolny
• zabezpiecz

7. Złóż kolbę.

• obróć stopkę kolby przeciwnie do ruchu wskazówek zegara
• wciśnij rygiel kolby
• wsuń kolbę

8. Złóż przedni uchwyt.

• wciśnij rygiel uchwytu do środka
• złóż uchwyt

9. Dołącz magazynek.

10. Sprawdź zabezpieczenie broni.

PM-98 w filmie Resident Evil

Dane techniczne PM-98

Nabój (kaliber, typ): 9 x 19 mm Parabellum
Prędkość wylotowa pocisku Vo: 360 m/s
Energia wylotowa pocisku Eo: 518 J
Rodzaj ognia: pojedynczy, seryjny
Szybkostrzelność teoretyczna: PM-98 – 640 strz/min, PM-98S – 770 strz/min
Taktyczny zasięg rażenia: 150 m
Pojemność magazynków: magazynek krótki – 15 naboi, magazynek długi – 25 naboi
Zasada działania: odrzut swobodnego zamka
Rodzaj zaryglowania: bezwładnością zamka
Mechanizm spustowo-uderzeniowy: z kurkiem wewnętrznym i przełącznikiem rodzaju ognia
Bezpiecznik: blokuje kurek, zamek i spust
Przyrządy celownicze: o nastawie na 75 m, celownik otwarty, szczerbinowy i przeziernikowy z regulacją w poziomie, muszka cylindryczna z regulacją w pionie
Długość z kolbą złożoną: 405 mm
Długość z kolbą wysuniętą: 605 mm
Wysokość z magazynkiem krótkim: 172 mm
Wysokość z magazynkiem długim: 220 mm
Szerokość: 58 mm
Długość lufy: 185 mm
Długość linii celowniczej: 280 mm
Pistolet bez magazynka: 2300 g
Pistolet z magazynkiem 15-nabojowym załadowanym: 2590 g
Pistolet z magazynkiem 25-nabojowym załadowanym: 2740 g

Wyposażenie standardowe:

1 magazynek 15-nabojowy, 3 magazynki 25-nabojowe, wycior, szczoteczka, przecierak, olejarka, pas nośny, torba na magazynki, futerał na pistolet

Budowa pistoletu maszynowego PM- 98:

 

1. komora zamkowa,
2. chwyt,
3. pokrywa komory zamkowej,
4. lufa,
5. zamek z napinaczem,
6. magazynek,
7. nakrętka lufy,
8. spust,
9. zatrzask pokrywy,
10. muszka,
11. śruba regulująca celownik,
12. kolba,
13. zatrzask kolby,
14. łoże,
15. okładka chwytu,
16. dźwignia zwalniania zamka,
17. bezpiecznik (przełącznik rodzaju ognia),
18. tulejka łącznika,
19. łącznik,
20. zatrzask magazynka,
21. trzewik kolby.

Bibliografia:

http://swpw.strefa.pl/strzelectwo/pm-84-p-glauberyt/
http://www.vm.aganet.pl/grh/articles.php?article_id=388
http://strzel.eu.interia.pl/bp5.html

 

Opracował:

sekc. ZS Wojciech BIELECKI
JS 2010 Lublin