Karabinek Beryl wz.96

poniedziałek, 01 sierpnia 2011 21:20

Karabinek wz.1996 BERYL kalibru 5,56 mm konstrukcji polskiej, został opracowany w Zakładach Metalowych „Łucznik” w Radomiu. Partię prototypową wyprodukowano w grudniu 1995 r., a w 1997 r. zakończono badania karabinka i zaczęto sukcesywnie wprowadzać go do uzbrojenia Wojska Polskiego pod nazwą „5,56 mm karabinek szturmowy kbs”. Obecnie jest to najnowszy karabinek WP, który przystosowano ponadto do miotania granatów nasadkowych oraz podwieszania granatnika wz.74 „Pallad” kalibru 40 mm.

 

Rodzina karabinków Beryl od góry Mini Beryl, Beryl Commando, Beryl

Po decyzji o standaryzacji kalibrów z armiami NATO podjęto prace nad nowym karabinem i karabinkiem. Oparto się na konstrukcji karabinu wz. 88 i karabinka wz. 89. Podstawową różnicą była zmiana kalibru z 5,45 na 5,56 mm. Zmieniono także konstrukcję kolby składanej. Badania serii prototypowej odbyły się na przełomie 1995 i 1996. W 1997 nowy karabin i karabinek zostały przyjęte do uzbrojenia jako „5,56 mm karabinek szturmowy kbs wz. 96” i „5,56 mm karabinek krótki wz. 96” (zgodnie z polską nomenklaturą wojskową broń strzelająca nabojem pośrednim jest zawsze określana jako karabinek).

Karabinek Beryl Commando z bogatym zestawem oporządzenia dodatkowego

5,56 mm karabinek szturmowy wz. 96 Beryl jest bronią automatyczną przeznaczoną  dla pododdziałów piechoty, wojsk desantowych oraz innych rodzajów sił zbrojnych. Jest to broń celna, niezawodna, trwała i odporna na wpływ niekorzystnych warunków środowiska. Przyrządy celownicze są otwarte, typu szczerbinowego, których wyposażenie w zintegrowane trytowe zródła światła umożliwia celowanie w dzień i po zmroku. Dla lepszego operowania bronią wprowadzono ergonomiczną rękojeść oraz chwyt przedni, który może być stały (montowany bezpośrednio na łożu) lub odłączalny (mocowany na zinegrowanym oszynowaniu RIS). Beryl jest dostosowany do wystrzeliwania granatów nasadkowych przy użyciu ostrej amunicji. Standardowo kolba karabinu jest stała teleskopowa, dostępna jest również wersja karabinu z kolbą składaną.

Żołnierze 1 Pułku Specjalnego Komandosów w tle śmigłowiec CH-47 Chinnok – PKW Afganistan

Opis konstrukcji

Karabin wz. 96 Beryl jest indywidualną bronią samoczynno-samopowtarzalną. Zasada działania oparta o wykorzystanie energii gazów prochowych odprowadzanych przez boczny otwór lufy. Ryglowanie przez obrót zamka w prawo (dwa rygle). Mechanizm spustowy z ogranicznikiem długości serii umożliwia strzelanie ogniem pojedynczym, seriami trzystrzałowymi i ogniem ciągłym. Przełącznik rodzaju ognia po lewej stronie broni. Oddzielna dźwignia bezpiecznika po prawej stronie komory zamkowej. Zasilanie z dwurzędowych magazynków łukowych o pojemności 30 naboi (możliwość użycia magazynków 20-nabojowych). Otwarte przyrządy celownicze składają się z muszki i celownika krzywkowego (ze szczerbiną) o nastawach od 100 do 1000 metrów, nastawa bojowa „S” odpowiada nastawie 440 m. Przyrządy celownicze wyposażone w trytowe źródła światła (do strzelań nocnych). Kolba metalowa składana na prawą stronę komory zamkowej (możliwość strzelania z kolbą złożoną).

Porównanie długości zespołu suwadła z tłokiem i tłoczyskiem we wszystkich modelach od góry Mini Beryl, Beryl Commando, Beryl

Największą wadą nowo opracowanych karabinów okazało się przystosowanie tylko do standardu amunicyjnego (amunicja 5,56 x 45 mm NATO). Zarówno magazynki jak i podstawa celownika optycznego nie są zgodne z natowskimi standardami. W chwili obecnej karabinki Beryl mają nową szynę, umożliwiające montaż celowników NATO. Ministerstwo Obrony Narodowej masowo zakupiło celowniki znane jako „Eotech”, oraz podpisano kontrakt na dostawę celowników PCS.Tak więc jeśli chodzi o celowniki na karabinku Beryl – najczęściej (wbrew informacjom jakie można wyczytać z ofert handlowych Łucznika) zobaczymy importowany Eotech.

5,56 mm karabinek-granatnik wz. 1974 z podwieszonym granatnikiem Pallad

Według nieoficjalnych informacji z Ministerstwa Obrony Narodowej, w roku 2002 za każdy egzemplarz karabinu szturmowego wz. 96 Beryl płacono około 600 USD. Według wielu opinii była to cena zawyżona o około 30%, w tym samym czasie jeden egzemplarz karabinu HK G36 z mechanicznymi przyrządami celowniczymi kosztował około 800 USD.

W 2004 roku zaprezentowano nowy karabin wz. 2004, będący modernizacją karabinu wz. 96.

W 2008 roku MON zakupił w FB Radom 3216 kbs wz. 96, w tym 35 karabinów szkolnych i 40 przekroi, płacąc 4200 zł za jeden karabin. W tym też roku zakupione zostały 552 kbk wz. 96 Mini-Beryl (3900 zł za sztukę).

W 2009 roku do produkcji skierowana została zmodernizowana odmiana karabinka Beryl wyposażona w kolbę o regulowanej długości, półprzezroczyste zielone magazynki z tworzywa sztucznego, ergonomiczny chwyt pistoletowy, chwyt przedni, pas trójpunktowy, powiększone dźwignie manipulatorów oraz zestaw uniwersalnych szyn montażowych.

W 2009 roku do Sił Zbrojnych RP ma trafić 6402 sztuki kbs wz. 96 oraz 607 sztuk kbk wz. 96 Mini-Beryl.

Żołnierze wyposażeni w system treningowy – szkolenie „Patrol”

Ogólna charakterystyka broni:

przeznaczenie: do zwalczania siły żywej w odległości do 400 m,
typ broni: indywidualna broń strzelecka, automatyczna (samoczynno-samopowtarzalna),
zasada działania broni: odprowadzanie części gazów prochowych przez boczny otwór w lufie,
ryglowanie: przez obrót zamka,
mechanizm spustowy: z przełącznikiem rodzaju ognia: ogień pojedynczy, ciągły i seria trzystrzałowa,
mechanizm zabezpieczający: bezpiecznik nastawny dźwigniowy oraz spust samoczynny,
zasilanie: magazynek łukowy, wymienny.

Różne wersje karabinka beryl

Do broni opracowano podstawę umożliwiającą montaż celowników:

PCS-6 – noktowizyjny nocny (Wojsko Polskie używało niewielką liczbę tego egzemplarza)
CK-3 – kolimatorowy
LKA-4 – optyczny
CWL-1 – optyczny połączony ze wskaźnikiem laserowym (Wojsko Polskie używało niewielką liczbę tego egzemplarza)

Operator 1 Pułku Specjalnego Komandosów podczas treningu widać karabinek Beryl ze zmodyfikowaną kolbą

Wersje:

– karabinek szturmowy wz. 96 Beryl – wersja standardowa.
– 5,56 mm karabinek-granatnik wz. 1974 – zestaw składający się z karabinu wz. 96 i granatnika podwieszanego wz. 74 Pallad.
– karabinek wz. 96 Mini-Beryl – wersja z lufą skróconą do 235 mm. Zakres zmian w stosunku do karabinu jest identyczny jak w przypadku karabinka wz. 88 (nowe urządzenie wylotowe i podstawa celownika). Dla karabinka wz. 96 opracowano krótszy, 20-nabojowy magazynek. W 2005 na zamówienie Żandarmerii Wojskowej powstała nieco zmodyfikowana odmiana Mini Beryla, w której zmienił się m.in. zespół suwadła z tłokiem, uniwersalna szyna montażowa MIL-STD-1913, przekrój rury gazowej, urządzenie wylotowe, dodano chwyt przedni z zespołem szyn montażowych i osłony cieplne.
– karabinek wz. 2004 – wersja powstała w efekcie doświadczeń irackich. Łoże karabinu wyposażono w przedni chwyt pistoletowy (ułatwiający długotrwałe noszenie broni w rękach w czasie pieszego patrolowania). Po bokach łoża pojawiły się krótkie szyny Picatinny (zgodne ze standardem NATO), na których można montować oświetlenie taktyczne i wskaźniki laserowe. Nową konstrukcję ma także podstawa umieszczona nad pokrywą komory zamkowej. Jest ona także zgodna ze standardem NATO. Egzemplarze karabinu wz. 2004 prezentowane jako uzbrojenie IV zmiany polskiego kontyngentu w Iraku miały zamocowane na tej szynie celowniki holograficzne EOTech 552. Karabin posiada nową kolbę składaną o regulowanej długości. Skonstruowano także nowe magazynki z przeźroczystego tworzywa sztucznego.
– Beryl-Sport (wcześniej nazywany Beryl IPSC ) – zaprezentowana w 2003 strzelająca wyłącznie ogniem pojedynczym, wersja samopowtarzalna, przeznaczona na rynek cywilny (na potrzeby strzelectwa praktycznego).
– Beryl Commando (prototyp miał na komorze zamkowej wybitą nazwę Comando) – opracowana w 2006 roku wersja z lufą długości 375 mm (z urządzeniem wylotowym 406 mm). Nie została przyjęta do uzbrojenia WP ale nadal trwają prace nad jej rozwojem. Pierwsza wersja tej broni poza zmianami związanymi ze skróceniem lufy nie różniła się od kbs wz. 96. Później zaprezentowano prototyp z mechanizmem spustowym pozbawionym ogranicznika długości serii z obustronnym skrzydełkiem przełącznika rodzaju ognia/bezpiecznika. W 2007 roku zaprezentowano kolejną wersję Beryla Commando. Karabinek posiada mechanizm spustowy z ogranicznikiem długości serii, łoże z trzema szynami zgodnymi z MIL-STD-1913 (do dolnej zamontowano chwyt przedni), długa szyną MIL-STD-1913 nad pokrywą komory zamkowej i stałą kolba teleskopową o regulowanej długości.

Amerykański żołnierz podczas treningu strzeleckiego z karabinka Beryl Commando – PKW Afganistan

Dane taktyczno-techniczne: Beryl / Mini-beryl / Beryl Commando:

• Nabój: 5,56 x 45 mm SS109
• Prędkość wylotowa V0: 920 m/s / 770 m/s / 880 m/s
• Energia wylotowa: 1690 J / 1190 J / 1550 J
• Rodzaj ognia: pojedynczy, 3-strz. seria, ciągły
• Szybkostrzelność teoretyczna: 700 strz./ min
• Szybkostrzelność praktyczna: 100 (ogień ciągły), 40 (ogień pojedynczy)
• Zasięg taktyczny: 600 m / 400 m / 500 m
• Nastawy celownika: 100-1000 m
• Pojemność magazynka: 30 lub 20 nb.
• Liczba bruzd lufy: 6
• Skok gwintu: 228 mm
• Długość z kolbą rozłożoną: 943 mm / 730 mm / 895 mm
• Długość z kolbą złożoną: 742 mm / 525 mm / 690 mm
• Długość lufy*: 457 mm / 235 mm / 406 mm
• Długość linii celowania: 372 mm/-/-
• Masa broni bez magazynka: 3350 g / 3000 g /3350 g
• Masa broni załadowanej (30 nb): 3904 g / 3554 g / 3800 g
• Masa pustego magazynka: 185 g
• Masa załadowanego magazynka: 554 g
• * wraz z urządzeniem wylotowym.

 

Typy granatów nasadkowych stosowanych w karabinku beryl:

• kumulacyjno-odłamkowy GNPO,
• dymny NGD-93,
• zapalający NGZ-93,
• oświetlający NGO-93.

 

Rodzaje stosowanych nabojów:

• z pociskiem zwykłym z rdzeniem stalowym,
• z pociskiem smugowym,
• nabój ślepy.

Żołnierz 1 Pułku Specjalnego Komandosów uzbrojony w karabinek Beryl Commando – PKW Afganistan

Standardowe wyposażenie broni:

• pas nośny,
• dwójnóg,
• wycior składany,
• przybornik z przyborami,
• 4 magazynki 30-nabojowe,
• torba na magazynki,
• odrzutnik do strzelania nabojami ślepymi,
• olejarka,
• 4 łódki 15-to nabojowe do doładowywania magazynków,
• nasadka do łódek,
• bagnet nożowy typu 6H4,

 

Dodatkowe wyposażenie broni:

• odrzutnik do strzelania amunicją ślepą,
• wspornik optycznych przyrządów celowniczych,
• celownik noktowizyjny PCS-6,
• celownik optyczny ze wskaźnikiem laserowym CWL-1,
• celownik kolimatorowy CK-3,
• luneta celownicza LKA-4.

 

Karabinek Beryl posiada lufę o skoku gwintu pośrednim pomiędzy optymalnym dla starego (i szybszego) pocisku M193, oraz nowego SS109/M855. Dzięki takiej lufie Beryl w miarę celnie strzela przy zasilaniu oboma typami amunicji, ale mniej celnie niż miałoby to miejsce przy stosowaniu lufy o idealnie dobranym do pocisku gwincie.

Żołnierz wyposażony w karabinek Beryl – PKW Afganistan

Choć wiele osób nie docenia polskiej broni, wyolbrzymiając jej wady i nie zwracając większej uwagi na zalety (m.in. niezawodność dorównującą legendarnemu karabinkowi Kałasznikowa), to jednak Beryl pozostanie podstawowym modelem w WP jeszcze przez wiele lat, a wprowadzane poprawki dowodzą, że nadal posiada potencjał modernizacyjny, który nadal może być wykorzystany. Jest to przykład polskiej konstrukcji strzeleckiej, której rozwój nie został zatrzymany na jakimś etapie, ale cały czas podlega modernizacjom, aby lepiej sprostać wymaganiom użytkowników.

Subkarabinek wz. 96B Mini Beryl z dwubębnowym magazynkiem C-Mag dostosowanym do mocowania w standardowym gnieździe polskiej broni

Do niedawna stwierdzenie, że Beryl osiągnął kres swojego potencjału modernizacyjnego brzmiało, jak powtarzany przez wszystkich aksjomat. W 2009 wprowadzono do uzbrojenia Wojska Polskiego zmodyfikowany karabinek w odmianie wz. 96C i wydawało się, że na tym zakończy się historia tej konstrukcji. Jednak obecne dokonania konstruktorów z radomskiej Fabryki Broni powodują, że Berylowi do emerytury jeszcze daleko.

Propozycje nowych kolb i poduszek podpoliczkowych do Beryla. Powyżej kolba odpinana (na zdjęciu widoczny jest kołek mocujący) z ergonomicznie ukształtowaną poduszką podpoliczkową, poniżej kolba składana na lewą stronę z odmiennym, prostszym rodzajem baki

W Radomiu trwają dalsze prace polegające na dopracowaniu Beryla. Wprowadzenie nowej, stałej kolby o regulowanej długości przyjęto w wojsku pozytywnie, jednak wielu użytkowników ze względu na specyficzne wymagania potrzebują innego rozwiązania. Stąd zakłady zaproponowały dwie nowe kolby. Pierwsza to powrót do pomysłu jeszcze z 2004 – ma regulowaną długość, ale jest składana – na lewą, a nie prawą stronę komory zamkowej. Druga kolba mocowana jest do obsady za pomocą jednego kołka i może być zastąpiona tylcem z mocowaniem do pasa nośnego. Ponadto opracowano poduszkę podpoliczkową o regulowanej wysokości wraz z montażem. Dwie wersje takich rozwiązań zostaną zaprezentowane w Kielcach.

Pytanie o modyfikację kolby nadeszło od spadochroniarzy, mających problem z zmodyfikowanym karabinkiem wz. 96C. Stała, choć regulowana kolba tego ostatniego, przeszkadzała w skokach, stąd próba stworzenia szybkoodłączalnej, zastępowanej tylcem (z możliwością mocowania do niego pasa nośnego)

Ciekawostką jest zestaw do konwersji Beryla do strzelania amunicją bocznego zapłonu kalibru 5,6 mm (.22 LR). Podobny pomysł pojawił się już w Łuczniku – pod koniec lat 1970. powstał, z wykorzystaniem wielu elementów AKM, samopowtarzalny karabinek szkolny TALK. Obok broni, istotne są również magazynki, ale i w tym przypadku konstruktorzy poradzili sobie bardzo dobrze. Wprowadzili wymienną wkładkę z tworzywa sztucznego, będącą w istocie jednorzędowym magazynkiem, ukrytą w pudełku oryginalnego magazynka. Przeróbka polega na usunięciu oryginalnego donośnika, sprężyny i płytki oporowej i zastąpieniu jej wkładką.

Wnuki karabinka TALK-1, czyli Beryl i Mini Beryl dostosowane do amunicji bocznego zapłonu kalibru 5,6 mm (.22 LR)

Największą niespodzianką przygotowaną przez radomskie zakłady może się okazać umieszczany w gnieździe magazynka adapter, pozwalający zasilać Beryla i Mini Beryla z magazynków wymiennych z M16. To wykonane z blachy pudełko, z dwoma zatrzaskami magazynka. Pierwszy umieszczony został po prawej stronie (obsługiwany jest palcem dłoni na chwycie pistoletowym), drugi po lewej, w przedniej części i naciska się go kciukiem ręki podtrzymującej broń. Po naciśnięciu dowolnego z zatrzasków pusty magazynek wypada z gniazda adaptera pod własnym ciężarem, co przyśpiesza jego wymianę. W Fabryce Broni testowano karabinki i subkarabinki z różnego rodzaju magazynkami od M16, wykonanymi z tworzywa sztucznego, duralu i stali, wszystkie podawały amunicję bez żadnych zacięć.

Mini Beryl z  adapterem do magazynków M16. Jest on mocowany w gnieździe dokładnie na takiej samej zasadzie, jak wpina się w nie standardowy magazynek Beryla – przy wykorzystaniu zaczepu na przedniej ściance i  zębu do przyłączania na tylnej

Obok adaptera, zakład z Radomia zaproponował wojsku przerobiony 100-nabojowy, dwubębnowy magazynek C-Mag. W skrócie, pierwotny właz nabojowy magazynka – w tym przypadku jest to odpowiednik górnej części kadłuba magazynka – dostosowany do gniazda M16 zastąpiono pasującym do gniazda Beryla. Całość testowano w Łuczniku, z wynikiem pozytywnym – nie wystąpiły żadne problemy z donoszeniem amunicji, ani zacięciami, przerobiony magazynek działa bez zarzutu. Dzięki wykorzystaniu pojemnego magazynka, można – zaopatrując Beryla w dwójnóg i celownik optyczny o niewielkim powiększeniu – uzyskać tanim kosztem broń wsparcia, strzelającą amunicją pośrednią. Oczywiście, brak ciężkiej lufy powoduje, że nie będzie to rzeczywisty odpowiednik karabinka maszynowego, ale do pewnych zastosowań tego rodzaju konstrukcja będzie nadawała się bardzo dobrze.

Beryl pozbawiony mechanicznych przyrządów celowniczych z zamocowaną na zawiasie pokrywą komory zamkowej ze zintegrowaną szyną, z magazynkiem C-Mag i składaną na prawo kolbą z nową poduszką policzkową.

Ostatnią ze zmian, które będzie można zobaczyć na MSPO, jest mocowana na zawiasie pokrywa komory zamkowej, zaopatrzona od razu w uniwersalną szynę montażową. Takie rozwiązanie eliminuje potrzebę wykorzystywania wspornika mocowanego nad pokrywą, który trzeba było za każdym razem demontować do czyszczenia broni. W jednym z egzemplarzy karabinka twórcy poszli krok dalej i całkowicie usunęli podstawę celownika z celownikiem, zastępując ją krótką szyną montażową, jak również usunęli podstawę muszki. Tym samym Beryl został całkowicie pozbawiony stałych przyrządów celowniczych, ale otrzymano dzięki temu niemal ciągłą szynę grzbietową.

W Kielcach na targach MSPO 2010 został zaprezentowany także karabinek w odmianie pozbawionej stałych przyrządów celowniczych, z pokrywą komory zamkowej zintegrowaną z szyną i zamocowaną na zawiasie, z nową składaną kolbą zaopatrzoną w poduszkę podpoliczkową.

Bibliografia:

http://www.fabrykabroni.pl/?d=111
http://www.altair.com.pl/start-5017
http://www.altair.com.pl/start-3459
http://www.altair.com.pl/nsp-spec-209
http://www.militarium.net/viewart.php?aid=508

Opracował:

strz. ZS Cezary KRYSIAK
JS 2010 Lublin

Zdjęcia: Remigiusz Wilk, Bartosz Szymonik, Grzegorz Hołdanowicz